Laag of hoog opgeleid, praktisch of theoretisch opgeleid
Er zijn diensten speciaal voor hoog opgeleiden. E-matching is een datingsite voor hogeropgeleiden (update januari 2024: inmiddels kiest het bedrijf met: dating voor HBO-ers en academici) en het bestaat inmiddels 25-jarig. De geprivilegieerde hoogopgeleiden krijgen een jubileumcadeau; zij mogen 25 gratis contacten leggen.(1) Waarom zou een datingsite zich specifiek richten op hoogopgeleiden? Zijn er ook datingsites voor laagopgeleiden? Zijn hoogopgeleiden niet in staat zelfs partners te zoeken? Zijn zij uitsluitend bereid om op date te gaan met iemand waarvan zij bij voorbaat weten? Wil E-Matching voorkomen dat hoger en lager opgeleiden niet laten daten? In eerste instantie kiest E-Matching voor minstens een HBO gevolgde/afgeronde opleiding. Je opleiding niet afgerond? Dan kan een HBO-denk- of werkniveau ook acceptabel zijn. Ik zie geen instrument waarmee E-Matching dat niveau bepaalt. Die wordt overgelaten aan de deelnemers zelf.
Promovendum kun je je auto verzekeren, maar de maatschappij heeft een breed scala van verzekeringen en hypotheken. Maar dan wel voor hoger opgeleiden. Wat is dan het criterium:
“Dat is voor ons iedereen met een afgeronde hbo- of wo-opleiding, of een havo en vwo-diploma.”
(Bron: https://www.promovendum.nl/hoger-opgeleiden)
Oh, heb je een MBO niveau 4 diploma? Okay, dan wil Promovendum je ook verzekeren. Maar dan moet je wel wat meer premie betalen. De maatschappij kiest voor deze klanten omdat de cijfers uitwijzen dat hoger opgeleiden minder schade maken. Daardoor kan hen een lager tarief worden aangeboden.
Praktisch of theoretisch opgeleid.
Het indelen van mensen met behulp van het niveau van hun opleiding wordt inmiddels door velen onrechtvaardig geacht. Lager opgeleiden worden gestigmatiseerd. Aan het opleidingsniveau worden allerlei andere sigma’s toegekend;
Het gaat zowel over hoog en hoger of laag en lager opgeleid. Hoog of laag opgeleid maakt het mogelijk om een duidelijke scheidslijn te maken. Bij de middelbare scholen behoort Havo en VWO tot hoog opgeleid, daarna gaat het over HBO en Wetenschappelijk onderwijs. Bij hoger en lager opgeleid lijkt de scheidslijn was vager te zijn.
Het onderscheid tussen praktisch en theoretisch opgeleid zou beter passen bij de huidige waarden en normen. Laten we dit onderscheid confronteren met de reeks hoog en laag.
Is het mogelijk een duidelijke grens te maken tussen praktisch en theoretisch. Het Centraal Bureau Statistiek (CBS) heeft zich, vanzelfsprekend, er goed naar gekeken. Het lukt het CBS niet. Met name bij mensen met een wetenschappelijke opleiding zijn moeilijk in te delen in praktisch of theoretisch. Voor het CBS is het onderscheid praktisch en theoretisch niet effectief. Het selecteert groepen onvoldoende om er vervolgens analyses met andere criteria. Wat vindt het CBS dan het onderscheid?
“Een voordeel van deze indeling is dat deze geen ordening bevat, maar een gelijkwaardige typering is die kwalitatief van aard is en die daardoor minder aanleiding geeft tot een waardeoordeel. Daarmee wordt met deze indeling wel voldaan aan de maatschappelijke behoefte om over te stappen op een minder stigmatiserende indeling. Dit laat onverlet dat het gebruik van enkel deze indeling onvoldoende onderscheidend is op diverse relevante indicatoren voor het beschrijven van de bevolking. De toegevoegde waarde van een indeling naar theoretisch en praktisch opgeleiden is dan dat deze naast de bestaande indeling naar onderwijsniveau kan bestaan en gebruikt worden. Hij is echter niet toereikend om de indeling op basis van onderwijsniveau te vervangen.”
Onderwijssociologie Isabelle Diepstraten stelt het pittiger:
“Het gebruik van de termen theoretisch en praktisch dreigt sociale mechanismen en kansenongelijkheid meer te verhullen en mogelijk daarmee juist te versterken. Opleidingsniveau staat ergens voor: of je dat nu goed vindt of niet. Voor kansen in het leven en die zijn ongelijk verdeeld, net als overigens de onderwijskansen zelf. Zowel objectief als subjectief is sprake van status-, inkomen, macht- en andere verschillen die met alle goede bedoelingen met nieuwe namen niet verdwijnen.”
Onderzoeksjournalist Irene van den Berg (NRC en AD)
“Het is onhandig om er taalkundig omheen te draaien.”
De keuze?
Met de scheidslijn praktisch en theoretisch opgeleid is het moeilijker de aard van een opleiding vast te stellen. Het verhult maatschappelijke verschillen ongelijkheid. Het voordeel zou kunnen zijn dat het verschil geen inherente ordening kent en daardoor minder stigmatiseert. Het is, naar mijn mening, maar zeer de vraag hoe snel praktisch en laag elkaars synoniem worden. Daarmee is het stigma niet alleen heel snel terug, maar ook verergert. Het onderscheid praktisch en theoretisch opgeleid is verhullend en verblindend; het bedekt de maatschappelijke ongelijkheid en belemmert de effectief bestrijden van die ongelijkheid. Het onderscheid bestendigt daarmee eerder de maatschappelijke verschillen dan die ter discussie te stellen, laat staan aan te pakken. Een pleister op een etterende wond.
Het handhaven van het onderscheid laag en hoogopgeleid biedt, met behulp van attributen als macht, inkomen, status, een meer gefundeerde analyse van maatschappelijke verschillen en handvatten tot actie.
En bij E-Matching? Wie kunnen er via hen nog daten: theoretisch of praktisch opgeleiden?
Promovendum? Maken theoretisch of praktisch opgeleiden meer schade?
Fred Verhees
6 januari 2024
Noot 1
Het leggen van 25 gratis contacten is naar mijn mening iets heel anders dan het gratis leggen van 25 contracten. Maakt E-matching verschil tussen gratis en betaalde contacten? Zou ik willen daten dan zou ik liever gratis 25 contracten leggen dan 25 gratis contacten.